Jak w banku

Dobra, dość tych śmichów-chichów, pora zająć się czymś poważnym! A raczej czymś, co powinno być poważne, ale często mam wrażenie, że w praktyce bynajmniej takie nie jest. Zacznijmy od tego, że pod koniec zeszłego tygodnia dostałam list z banku wzywający mnie, abym się skontaktowała z moim oddziałem "w celu ustalenia mojego stosunku z bankiem". Pobiec tam akurat nie mogłam (szczególnie, że oddział jest otwarty w godzinach 10-15), a telefonu przez cały dzień nikt nie odbierał (?!), więc w końcu przez maila zapytałam, o co im chodzi. I dowiedziałam się, że chcieli się po prostu zapytać, czy dostałam już szwedzki personnummer, bo jeżeli tak, to by chcieli uwzględnić to w danych mojego konta. I może nie byłoby w tym nic szczególnego, gdyby nie to, że informację o moim personnummerze przekazałam bankowi wkrótce po tym, jak go dostałam, to znaczy kiedyś w okolicach września.

Niestety, nie jest to bynajmniej pierwszy ani najbardziej spektakularny przykład zadziwiających umiejętności umysłowych pracowników mojego banku, a także sztokholmskich banków w ogólności. Jako obcokrajowcy jesteśmy zresztą na owe przykłady szczególnie wystawieni począwszy od prób otwarcia w tym kraju rachunku. A właściwie szczególnie przy nich. I tak, w zależności od tego, do którego oddziału banku się uda i kogo zastanie w okienku, można dowiedzieć się, że:

1) nie ma problemu z założeniem konta, jeżeli legitymuje się paszportem i ma personnummer, a nawet wystarczy samordningsnummer. Słyszałam plotki, że takie przypadki się zdarzają, ale nie spotkałam się osobiście;
2) również nie ma problemu, ale pani w okienku pomyli nazwisko klienta z adresem. Zdarzyło się niżej podpisanej. Pani spisywała moje dane z umowy o pracę (zaznaczę, że umowa była po angielsku, nie w jakimś egzotycznym języku w rodzaju, nie przymierzając, polskiego) i jakimś sposobem udało jej się pomylić rubrykę "nazwisko" z rubryką "adres", do umowy wpisała więc nazwę mojej ulicy w Polsce (i to na dodatek błędnie). Niestety, kilka dni później, gdy dostałam pocztą kartę bankomatową, okazało się, że bystra pani zdążyła posłać do centrali zamówienie na kartę zanim zwróciłam jej uwagę na błąd (przy którym to zwróceniu skomentowała, że właśnie się zastanawiała, dlaczego tam był numer!) i musiałam wybrać się do banku jeszcze raz, zamówić nową kartę, tym razem na moje właściwe nazwisko. Jednak uważam, że największym z wielu wybitnych dokonań tej pani podczas mojej krótkiej, acz bogatej w zaskakujące doznania, z nią znajomości były, opisane już w dygresji na temat personnummer, jej usiłowania wpisania w rubrykę urodzenia daty 63 sierpnia i zdziwienie odmowną reakcją komputera na takie dictum;
3) założą konto, ale nie dadzą kodów do bankowości internetowej, bo stwierdzą, że obcokrajowcom nie przysługują. Nie dość, że głupie, to jeszcze dość oburzające. Zdarzyło się mojej znajomej Słowaczce;
4) nie założą konta, ponieważ delikwent nie legitymuje się paszportem Unii Europejskiej - jakiegoś dziwnego tworu wyobraźni szwedzkiego urzędnika bankowego, nieistniejącego w realnym świecie (tłumaczenie, że Polska jest w UE od 2004, a paszport został wydany w 2005 nie pomaga). Zdarzyło się mojej byłej współlokatorce. Po długich i wyczerpujących dociekaniach doszłyśmy do wniosku, że idea paszportu Unii Europejskiej musiała wziąć się z tego, że na okładkach szwedzkich paszportów (i nowszych polskich, zdaje się, też) jest wyraźnie napisane "Unia Europejska";
5) nie założą konta, ponieważ delikwent nie legitymuje się szwedzkim dowodem osobistym - co do którego jeszcze do niedawna nie wiadomo było nawet, kto właściwie go miał wystawiać, ale do wystawienia którego potrzeba było mnóstwa zaświadczeń, w tym poręczenia ze strony szwedzkiego obywatela, który jednocześnie powinien być krewnym albo pracodawcą, złożonego w obecności urzędnika wydającego dowód. Obecnie na szczęście nie jest to aż tak uciążliwe, ale też nie darmowe.

Z czego to wszystko wynika? Niestety nie jestem socjologiem, antropologiem, ani nawet specjalistą od bankowości, a jedynie w miarę uważnym obserwatorem życia, mogę więc co najwyżej wysnuć co do tego kilka subiektywnych i niepopartych żadnymi badaniami hipotez. A skoro już zaczęłam z punktami, to w tym duchu pokontynuuję. Otóż w Szwecji:

1) nie jest się przyzwyczajonym do traktowania obcokrajowców na tych samych zasadach, co swoich i w ogóle nie za bardzo wiadomo, jak się z nimi obchodzić (idea Unii Europejskiej jeszcze nie wsiąkła w tutejsze umysły; Szwecja jest zresztą jej członkiem, i to dość sceptycznie nastawionym, dopiero od 1995 roku);
2) nie dotarła jeszcze wiadomość o wstąpieniu Polski do UE, a na słowo nie uwierzą;
3) w wielu przypadkach zasady postępowania w podobnych przypadkach są niejasne, nie ma ich wcale, albo też po prostu osobie, z którą ma się do czynienia, nie chciało się nigdy z nimi zapoznać (bo do tej pory nie miała takiej potrzeby);
4) nikt nie chce brać odpowiedzialności za decyzje, które trzeba by podjąć przy interpretacji owych niejasnych zasad. Szczególnie to ostatnie wydaje mi się bardzo szwedzkie, z moich obserwacji wynika bowiem, że państwo opiekuńcze, roztaczając swoją opiekę nad wszystkimi dziedzinami życia obywateli, zdejmuje z nich dużą część odpowiedzialności i odzwyczaja od samodzielnego myślenia.

Na szczęście chociaż tym razem udało mi się sprawę zgłoszenia personnummeru załatwić za pośrednictwem maila...